Beethoven was temperamentvol en brutaal, zowel in woord als in geschriften. Zo schreef hij in een brief aan de Zwitserse componist, uitgever en muziekpedagoog Hans Georg Nägeli dat hij hem een oorveeg wilde verkopen omdat die het aangedurfd het niet alleen heel veel fouten te maken bij het uitgeven van zijn sonate opus 31/3 maar zelfs enkele maten toe te voegen. Beethoven was woedend en liet in Bonn een nieuwe uitgave van zijn sonate drukken met als koptitel ‘Edition très correcte’.

Een leuke anekdote die ons brengt bij de CD die ons deze week werd bezorgd: ‘Die Musikalische Welt des Hans Georg Nägeli’, met werken van Nägeli, Muzio Clementi en Ludwig van Beethoven, gespeeld door de in Zwitserland wonende Belgische pianiste/organiste Els Biesemans.  Nadat Els haar studies piano, orgel en kamermuziek aan het Lemmensinstituut in Leuven had afgerond, specialiseerde ze zich aan de Schola Cantorum in Bazel.  Vandaag is Els titularis-organiste in de Predigerkirche en de Bühlkirche in Zürich en is ze laureate van heel wat internationale wedstrijden in Brugge, Parijs, Praag, Tokyo en Montréal.

Met haar nieuwe en vijfde cd brengt ze 3 componisten bij elkaar die met elkaar in verband kunnen worden gebracht. Nägeli, van wie we dit jaar het 250^ste geboortejaar herdenken, is vooral in zijn thuisland een gerespecteerd musicus. Hij richtte een aantal koren op, was muziekuitgever en componist. Hij componeerde heel veel liederen, waaronder ‘Freut euch des Lebens’, waarvan we de melodie vandaag kennen van het Sinterklaaslied ‘O, kom er eens kijken’.

Hij publiceerde ook 6 toccata’s van eigen hand, de bedoeling was die reeks verder uit te bouwen, maar hij verkoos zich meer te richten op het uitgeven van muziek. Van zijn ‘Repertoire des clavecinistes’ publiceerde hij 15 delen met muziek van onder andere Muzio Clementi en Beethoven. Grappig detail: de muziek die hij erin opnam, was meestal niet voor klavecimbel geschreven, wel voor pianoforte, het instrument dat aan een flinke opmars bezig was en het klavecimbel stilaan naar de achtergrond deed verdwijnen.  Nägeli en Clementi hebben elkaar wellicht ontmoet in Zürich, en ook Clementi en Beethoven kenden en respecteerden elkaar. Meer nog, Beethoven vond Clementi zelfs interessanter dan Mozart.

Uiteraard moeten we de muziek van Nägeli en Clementi niet vergelijken met de genialiteit van Beethoven. Clementi, net als Nägeli, was ook vooral bekend als uitgever. Hij was ook pianobouwer, vandaag kennen wij hem vooral als componist van kleine sonatines. Toch zijn de door de pianiste gekozen werken van beide componisten interessant, al was het maar om aan de tyische klankkleur van de pianoforte te wennen, vooraleer te luisteren naar de Waldsteinsonate van Beethoven, die niet alleen beschouwd wordt als een van zijn grootste sonates maar ook als een van zijn technisch meest veeleisende werken. In deze uitgave speelt Els Biesemans op een kopie van een Weense pianoforte van Anton Walter & Sohn (± 1805). Het Duitse woord voor de pianoforte, het Hammerklavier’, verklankt – zeker in Beethovens beroemde Waldsteinsonate, de typische klank van de voorloper van de moderne piano.  Els Biesemans speelt met veel bravoure en beheerst alle emoties: speels, ingetogen, krachtig of virtuoos, het vloeit allemaal als vanzelfsprekend uit haar handen. Mooie uitgave!

(hieronder een mooi videoportret van Els Biesemans)

Bart Debbaut, maart 2022