Met Il Concerto Caccini brengt het Belgische ensemble Scherzi Musicali onder leiding van bariton  Nicolas Achten een eerbetoon aan Giulio Caccini (1551–1618) en zijn muzikale familie. Caccini, een sleutelfiguur in de overgang van de late renaissance naar de barok, was pionier van de monodie: een stijl waarin de menselijke stem centraal staat, ondersteund door een eenvoudige begeleiding. Deze nieuwe zangstijl, zoals hij die introduceerde in Le Nuove Musiche (1602), benadrukte de emotionele kracht van tekst en muziek. In zijn Concerto Caccini bracht hij niet alleen zichzelf, maar ook zijn vrouw en dochters Francesca en Settimia samen op het podium. Francesca, de bekendste van zijn dochters, werd zelf overigens een invloedrijke componiste en schreef onder andere de eerste bekende opera door een vrouw: La liberazione di Ruggiero (1625).

Caccini was net als zijn tijdgenoten Claudio Monteverdi en Carlo Gesualdo een meester van de Madrigaalkunst. Madrigalen waren een populair muzikaal genre in de late renaissance en vroege barok, waarin poëtische, profane teksten op expressieve wijze op muziek werden gezet. Bij Caccini staan ze bekend om hun eenvoud en directheid, gericht op het overbrengen van de emotie van de tekst zonder overdadige muzikale ornamenten. Deze intimiteit komt prachtig naar voren in de interpretaties van Scherzi Musicali. Achten en zijn gezelschap weten de kern van deze muziek te vangen: de verfijnde balans tussen de stem en het basso continuo, en het voortdurend zoeken naar de emotionele waarheid achter elke noot.

Het ensemble, opgericht in 2006, heeft zich gespecialiseerd in het repertoire van de 17e en 18e eeuw en verkent dit met een zeldzame toewijding en enthousiasme. Achten, een van de weinige zangers die zichzelf begeleidt op theorbe, luit en klavecimbel, geeft met zijn natuurlijk klinkende bariton een authentieke, bijna instinctieve interpretatie van Caccini’s muziek. Deze opname, waarin Caccini’s werken en die van zijn dochters samenkomen, toont het delicate samenspel van stem en basso continuo. Scherzi Musicali brengt deze muziek tot leven met een perfect evenwicht tussen historische getrouwheid en levendige expressie.

Opmerkelijk: de dubbel-CD eindigt met het Ave Maria, een werk dat Caccini nooit schreef. Het werd  geschreven door de Russische componist Vladimir Vavilov in de jaren 1970. Het stuk werd aanvankelijk gepubliceerd zonder een auteursnaam. In latere uitgaven werd het werk toegeschreven aan Caccini, mogelijk als een marketingstrategie om het meer aantrekkingskracht te geven.

Bart Debbaut, oktober 2024