Op een nieuwe release van Et’Cetera Records presenteren Le Concert Lorrain, o.l.v. dirigent Stephan Schultz, en bariton Christoph Prégardien, twee beroemde cantates van Johann Sebastian Bach. Het gaat om de cantates ‘Ich will den Kreuzstab gerne tragen’ (BWV 56) en ‘Ich habe genug’ (BWV 82). Starten doet de cd met de sinfonia (oftwel het instrumentale openingsdeel) van de cantate ‘Am Abend aber desselbigen Sabbats’ (BWV 42), een krachtige, levendige, expressieve inleiding die de vreugde en opwinding van de apostelen bij de ontmoeting met de opgestane Christus weerspiegelt. Die vonk staat in contrast met de eerder sombere toonzetting van de daaropvolgende cantates.

De eerste cantate maakt deel uit van een serie solocantates die Bach componeerde in 1726. Hij componeerde achtereenvolgens een cantate voor alt, voor bas (die staat nu op de cd),  voor tenor en tenslotte voor sopraan. De cantates zijn gebaseerd op het Bijbelse verhaal van  Jezus’ tocht over het meer van Galilea. In deze cantates wordt dat verhaal opgevat als een metafoor voor de levensreis van mensen, over woelige baren, bedreigd door stormen, tegenspoed en ongemak, en eindigend in de veilige haven. Elke cantate krijgt een verwijzing naar de scheepsvaart: het anker, het roer, .. en dus ook de zogenaamde Kreuzstab, een kruisvormig navigatieinstrument dat de hoogten van en de boogafstanden tussen hemellichamen meet. In deze cantate verwijst het uiteraard naar het kruis dat Jezus moet dragen en dat Simon van Cyrene tijdelijk van hem overneemt.

De tweede cantate ‘Ich habe genug’, verwijst dan weer naar het Bijbelse verhaal van de ‘Opdracht in de tempel’ waarin Jozef en Maria hun kind opdragen aan God in de tempel. Daar zit ook Simeon, die van de Heilige Geest te horen had gekregen dat hij niet zou sterven vooraleer hij de Messias zou zien. Toen hij Jezus zag, juichte hij en begon hij God te prijzen. ‘Het wachten is voorbij, ik heb nu de Redder gezien die U aan de wereld zal geven’. Met ‘Ich habe genug’ verklankt Bach hier dan de aanvaarding van het levenseinde als een bevrijding.

Beide cantates zijn door hun inhoud somber van aard. Daarom schreef Bach ze ook voor een bariton/basstem. Daar waar hij cantates met lichtere en opgewekte thema’s componeerde voor sopranen, en altstemmen gebruikte voor meer introspectieve teksten, kiest Bach vaak – zoals nu – voor een bariton/basstem  als het gaat om teksten met serieuze, diepe en soms zelfs melancholische thema’s, of teksten die de ernst van het menselijk bestaan, berouw, of de verlossende kracht van het geloof behandelden.

Hoewel de cantates op deze CD misschien niet de meest opgewekte zijn, bieden ze een diepgaande reflectie op het menselijk bestaan en spirituele overwegingen. Prégardien en Le Concert Lorrain slagen erin om deze complexiteit met meesterlijke precisie en emotionele diepgang over te brengen. De samenwerking met het in 2005 opgerichte Franse barokensemble en de Duitse bariton werkt wonderwel. Christoph Prégardien, een gerenommeerde Duitse zanger, staat bekend om zijn interpretaties van barokmuziek en heeft een indrukwekkende carrière opgebouwd in zowel opera als concerten. Zijn expressieve vertolkingen en diepgaande inzicht in de teksten maken hem een ideale keuze voor de emotioneel geladen werken van Bach. Voor liefhebbers van bariton/bas.

Bart Debbaut, november 2023