Van nu en Straks was tussen 1893 en 1901 een vernieuwend, fin-de-siècle tijdschrift voor Vlaamse jongeren. In de redactie zaten o.m. Cyriel Buysse, August Vermeylen, James Ensor en Stijn Streuvels. Niet te verwonderen dus dat de klemtoon van Van nu en Straks lag op literatuur en beeldende kunsten. In 1994 maakte Romain Debbaut voor het toenmalige BRT een reeks met dezelfde titel. In de reeks werd uitgelegd hoe de industrialisering en de economische toestand model stond voor de vernieuwende literatuur en bij uitbreiding daarvan de kunsten in Vlaanderen. De begintune van deze zesdelige reeks leerde ik pas enkele jaren geleden als bij toeval kennen.

Het was het bijzonder mooie en intrigerende allegretto grazioso, het derde deel uit de eerste sonate in f mineur voor klarinet en piano van Johannes Brahms. Deze sonate staat naast twee andere sonates van de Duitse componist op een nieuwe uitgave van klarinettist Michael Collins en pianist Stephen Hough.

Verrassend genoeg opent de CD met de sonate nummer 2, opus 100, oorspronkelijk geschreven voor piano en viool, hier bewerkt voor piano en klarinet. Brahms schreef deze lyrische sonate in het Zwitsere Thun waar hij in 1886 de zomer doorbracht. Hij had het daar duidelijk naar zijn zin. Het bezoek van ondermeer de dichters Josef Victor Widmann en Klaus Groth en de jonge Duitse alt Hermine Spies inspireerden hem om in die zomer naast de vioolsonate ook een cellosonate, een pianotrio en verschillende liederen te componeren. Hij voelde zich zo gestimuleerd door de omgeving die volgens hem ‘zo vol melodieën bezaaid was dat je moest oppassen om er niet op te trappen’. Dat voel je ook in deze uitvoering van Collins en Hough die zorgen voor een mooie, dromerige, lyrische en vrolijke sfeer.

Acht jaar later schreef Brahms zijn twee sonates voor klarinet en piano, opus 120, meteen de eerste sonates die ooit werden geschreven voor de twee instrumenten. Het zijn trouwens de laatste kamermuziekwerken die hij componeerde voor zijn dood in 1897. In 1890 had Brahms aangekondigd te zullen stoppen met componeren. Maar toen hij een jaar later op een kunstfestival in Meiningen geraakt werd door klarinettist Richard Mühlfeld die er het klarinetconcerto van Carl Maria van Weber en het klarinetkwintet van Mozart speelde, ‘ontdekte’ hij de mooie klankkleur van het instrument. Hij raakte bevriend met de Mühlfeld die hij ‘Fraulein Klarinette’ noemde, misschien een verwijzing naar zijn muze en grote liefde Clara Schumann, en droeg de werken aan hem op. Voor ze in publieke première gingen in januari 1895, voerde Brahms ze samen met Mühlfeld uit voor … Clara Schumann.

De Noord-Ierse Klarinettist Michael Collins, intussen ook een gereputeerd dirigent, laat op deze mooie uitgave zien dat hij een mooie klankkleur koppelt aan een fantastische verhalende stijl. De Britse pianist en componist Stephen Hough, net als Collins gewezen laureaat van de prestigieuze BBC Young Musician of the Year competition, voelt perfect aan wanneer hij zijn instrument ondergeschikt, dan weer leidend maakt. Door het vloeiende, soms virtuoze samenspel, wordt deze uitgave daardoor een hoogst boeiend en aangenaam luisterstuk.