Wie aan het Stabat Mater denkt, denkt bijna altijd aan het werk van Giovanni Battista Pergolesi. Die componeerde zijn versie van dat Stabat Mater vlak voor zijn dood, hij stierf aan tuberculose op 26-jarige leeftijd. Dat zijn versie nog altijd top-of-mind is, is op zijn minst opmerkelijk: liefst 600 (!) componisten hebben in de loop van de voorbije eeuwen datzelfde Stabat Mater – oorspronkelijk een van de beroemdste middeleeuws-Latijnse gedichten – op noten gezet. Onder hen grote namen als Franz Liszt, Antonio Vivaldi, Francis Poulenc, Domenico en Allessandro Scarlatti, of recenter Karl Jenkins en Arvo Pärt. De allereerste muzikale versie van het gedicht, over Maria die bedroefd stond bij haar gekruisigde zoon Jezus, is trouwens toegeschreven aan de Franco-Vlaamse polyfonist Josquin Desprez in 1480.

Ook Joseph Haydn schreef een versie van het Stabat Mater: hij componeerde het in 1767, de première zou plaatsgevonden hebben in Wenen op 25 maart 1768. In 1803 kwam er een ‘verbeterde versie’, met een grotere blaasorkestratie,  gemaakt met de hulp van Haydns leerling Sigismund Neukomm. Het is deze versie die het Kammerorchester Basel en de Zürcher Singakademie onder leiding van de Belgische dirigent René Jacobs nu op cd hebben gezet. Anders dan de versie van Pergolesi, die vaak ingetogen, tragisch en melancholisch is, klinkt de versie van Haydn een stuk glorieuzer, dramatischer en kleurrijker. Het moeilijke, emotionele onderwerp van een moeder die staat te treuren onder het kruis waar haar zoon hangt, vindt bij Haydn een mooie balans tussen dramatiek, pijn, emotie en expressie. Soms ingetogen, soms ronduit opgewekt, zoals in zijn Eia Mater (deel 7).

Rene Jacobs brengt met deze uitgave een bijzonder mooie vertolking van het prachtige werk van Haydn, dat – opvallend genoeg – veel minder bekend is dan de versie van Pergolesi. Diens werk (gecomponeerd in 1736) werd het meest gedrukte werk in de 18^de eeuw,  en werd geschreven in de barokstijl die op dat moment heel erg populair was. Pergolesi’s versie heeft veel latere componisten en musici geïnspireerd, waardoor het werk een blijvende invloed heeft gehad op de klassieke muziekgeschiedenis. Toch moet Haydn’s versie op vlak van muzikaliteit en expressie niet onder doen voor de versie van zijn voorganger.

Het is een waar genot om te luisteren en te genieten naar deze opname van het Kammerochester Basel en de Zürcher Singakademie. Bovendien zijn de solisten, Birgitte Christensen, Kristina Hammarström, Steve Davislim en Christian Immler, stuk voor stuk uitstekende vocalisten die met een groot gevoel voor stijl en dramatiek, op een prachtige manier hulde brengen aan dit meesterwerk. Met subtiele, maar effectieve nuances slagen dirigent, koor, orkest en solisten er in om de emoties in dit werk op een voortreffelijke manier te verklanken, waardoor je als luisteraar niet anders kan dan geraakt te worden. Prachtig juweel!  

(bekijk hieronder een video-reportage van de CD-opname uit februari 2021, release maart 2023)

Bart Debbaut, maart 2023