Het Belgische Utopia Ensemble brengt met Requiem for an Emperor een eerbetoon aan keizer Karel V (1500-1558). Hij was zeker de meest charismatische en machtige heerser van de Renaissance. Vermoeid en gedemoraliseerd door de uitdagingen van de keizerlijke heerschappij, deed hij tegen het einde van zijn leven afstand van de troon en leidde hij een teruggetrokken bestaan in het klooster van Cuacos de Yuste in Castilië onder het motto “Ecce elongavi fugiens et mansi in solitudine” (“Ik vluchtte en bleef in eenzaamheid”). Het Utopia Ensemble gaat op zoek naar de man achter de vorst en belicht de dualiteit van macht en grootsheid enerzijds en eenzaamheid anderzijds.

Centraal staat de Missa de Requiem van Pierre de Manchicourt (c.1510-1564), die als hofcomponist van Karels zoon Filips II mogelijk een van de talloze herdenkingsmissen voor de keizer schreef. De polyfone pracht van dit werk, gekenmerkt door subtiele imitatieve structuren en expressieve herhaling, wordt door Utopia met een diepe gevoelsmatige intensiteit uitgevoerd.

Karel V was een groot mecenas van muziek. Zijn Capilla Flamenca, een ensemble van hoofdzakelijk Franco-Vlaamse zangers, speelde een sleutelrol in de verspreiding van polyfone muziek. Onder de componisten die aan zijn hof verbonden waren, vinden we Nicolas Gombert (c.1495-c.1560), een leerling van Josquin Desprez, wiens expressieve composities zoals Mort et fortune de melancholie rond Karels dood weerspiegelen. Thomas Crecquillon (c.1505-1557) en Cornelius Canis (c.1506-1562) verrijkten de hofmuziek met hun geraffineerde motetten en chansons, terwijl Nicolas Payen (c.1512-1559), Karels laatste kapelmeester, de muzikale traditie van de Capilla Flamenca voortzette na de keizerlijke abdicatie. De cd bevat ook een luitbewerking van Mille regres van Luis de Narváez (c.1526-1549), een chanson dat Karel V bijzonder dierbaar was.

De vijf zangers van Utopia zijn allesbehalve onbekenden in de wereld van de oude muziek. Sopraan Michaela Riener, met haar heldere maar warme timbre, schitterde eerder in projecten van o.a. Ratas del Viejo Mundo en het Huelgas Ensemble. Contratenor Bart Uvyn, een vaste waarde in ensembles als Psallentes en Vox Luminis, voegt een intense gelaagdheid toe. Adriaan De Koster en Lieven Termont, respectievelijk tenor en bariton, hebben hun sporen verdiend bij ondermeer het Vlaams Radiokoor, Capilla Flamenca en Il Gardellino. Guillaume Olry, een bas met een fluwelen diepte die ook al zong bij het Ensemble Pygmalion en het  Gesualdo Consort Amsterdam, rondt het geheel af. Na de eerdere lof voor hun vorige cd’s bevestigt Utopia met deze opname hun status als topensemble. Misschien enig minpuntje, in een vorige recensie ook al aangehaald: waarom zorgen de platenmaatschappijen niet voor een Nederlandse tekst in het boekje naast het Engels, Frans en Duits?  Zeker voor Belgische, meer nog, Vlaamse ensembles, lijkt dit geen onoverkomelijke opdracht. De slotstom is duidelijk: dit is polyfonie op zijn best;  puur, verfijnd en met een perfecte balans tussen techniek en emotie. Vijf sterren, zonder twijfel.

Bart Debbaut, maart 2025