De CD Matthew Locke (± 1621-1677), Consorts Flat and Sharp, uitgevoerd door het intenationaal gerenommeerde ensemble Phantasm onder leiding van de Amerikaanse viol-speler Laurence Dreyfus, bevat 8 suites van de Engelse componist Matthew Locke.  Locke, geboren rond 1621 in Exeter, in het Zuidwesten van het Verenigd Koninkrijk,  leefde in een turbulente periode van Engelse geschiedenis: de Engelse samenleving werd geconfronteerd met immense uitdagingen tijdens de Great Plague, de enorme uitbarsting van de pest in Engeland tussen 1665 en 1666, waarbij alleen al in Londen een kwart van de bevolking in 18 maanden stierf.

Locke componeerde zijn meesterwerken tijdens een tijd van politieke en sociale onrust: Oliver Cromwell  leidde de republikeinse troepen in de Engelse Burgeroorlog tegen de anglicaanse koning Charles I. Die strijd  leidde uiteindelijk tot de terdoodveroordeling van koning Karel I en de afschaffing van de monarchie in 1649. Charles II, zoon van de Koning, vluchtte tijdens de  burgeroorlog naar Frankrijk en zwierf met zijn hofhouding door verschillende Europese landen, waaronder Nederland. Uiteindelijk werd hij na de dood van Cromwell in 1660 teruggeroepen naar Engeland om de regering over te nemen.

De suites op deze CD, afkomstig uit Locke’s “The Little Consort” of “The Flat Consort for my cousin Kemble”, zijn – tegenover al die politieke, sociale en medische onrust –  meesterwerken van eenvoud en raffinement. Elke suite begint met een Fantasie, gevolgd door dansen zoals Sarabande, Courante, Pavan en Galliard. Hoewel sommigen misschien de neiging hebben om de muziek als eentonig te beschouwen, is er een mystieke en sierlijke kwaliteit die je onmiddellijk meesleept naar de banketten aan het hof van die tijd. Locke wordt vaak gezien als een belangrijke inspiratiebron voor latere componisten, waaronder Henry Purcell, en het is gemakkelijk te begrijpen waarom als je luistert naar zijn vindingrijke en harmonische muziek.

Het ensemble Phantasm, met Laurence Dreyfus aan het hoofd en ondersteund door Elizabeth Kenny op theorbe, levert een uitvoering die de subtiliteit en complexiteit van Locke’s muziek volledig tot haar recht laat komen. Het ensemble speelt  met viols: anders dan de moderne violen die we nu kennen, verwijzen ze naar een familie van snaarinstrumenten die populair waren in de Renaissance- en barokperiode. Deze omvatten onder andere de altviool, tenorviool, basviool en discantviool. Ze werden traditioneel gebruikt in consorten, waarbij samen werd gespeeld om harmonische en melodische texturen te creëren. Ze worden ook anders bespeeld, namelijk door het instrument te klemmen tussen de knieën. Phantasm beheerst deze techniek perfect: hun spel is verfijnd en gepolijst, en ze weten perfect de balans te vinden tussen expressiviteit en discipline (zie video hieronder!).

In een tijd waarin het niet gemakkelijk was om componist te zijn, slaagde Matthew Locke erin om een mooie muzikale erfenis achter te laten. Deze CD van Phantasm is een uitnodiging om de eenvoud en de schoonheid van zijn muziek te ervaren.

Bart Debbaut, juli 2024