Martin Helmchen’s nieuwe CD, waarop hij de zes partita’s van Johann Sebastian Bach (BWV 825-830) speelt, biedt een unieke luisterervaring dankzij zijn keuze voor de tangentpiano. Dit instrument, populair in de tweede helft van de 18e eeuw, bevindt zich qua klank tussen het klavecimbel en de moderne piano. Het heeft een lichte, heldere aanslag zoals een klavecimbel, maar biedt ook dynamische variatie en expressie die doet denken aan een piano.

De partita’s van Bach zijn meesterwerken die een verscheidenheid aan dansen en muzikale vormen omvatten. De zes partita’s beginnen met de sprankelende Partita nr. 1 in Bes majeur met een prikkelend Praeludium en een levendige mix van dansen. De volgende partita’s verbergen achtereenvolgens melancholie, introspectie, expressiviteit, elegantie, dramatiek en intensiteit. Kortom, een breed spectrum aan emoties en virtuositeit, Bach ten voeten uit.

De klank van de tangentpiano is onderscheidend en boeiend. Dit instrument heeft een mechaniek waarbij tangentjes (kleine, rechtopstaande staven) de snaren aanslaan, resulterend in een klank die minder scherp is dan die van een klavecimbel maar met meer resonantie. Het behoudt de helderheid van een klavecimbel, terwijl het ook dynamische nuances mogelijk maakt zoals een piano. Dit maakt de tangentpiano tot een hybride instrument dat de transparantie en sprankeling van barokmuziek accentueert, terwijl het ook de expressieve mogelijkheden van een piano biedt.
Vergelijken we de tangentpiano met het klavecimbel en de piano, dan valt op dat het klavecimbel een meer metallic en scherpe klank heeft met een constant volume. Dit instrument geeft een authentieke barokke sfeer, maar kan beperkend zijn in expressieve mogelijkheden. De piano biedt daarentegen een breed dynamisch bereik wat resulteert in een diepere en vollere klank. Het is expressiever, maar kan soms te modern klinken voor barokmuziek. De tangentpiano, die zich tussen deze twee bevindt, combineert de helderheid en articulatie van een klavecimbel met de dynamische rijkdom van een piano.

Martin Helmchen, een gevierd pianist geboren in 1982 in Berlijn, staat bekend om zijn expressieve en diepgaande vertolkingen. Zijn techniek en muzikaliteit worden vaak geprezen, en hij heeft wereldwijd met vele vooraanstaande orkesten en dirigenten opgetreden. Zijn uitvoering van Bach’s partita’s op de tangentpiano brengt een frisse en boeiende kijk op deze meesterwerken. De unieke klank van het instrument accentueert zowel de sprankelende helderheid als de dynamische rijkdom van Bach’s muziek, een ontdekking die zeker de moeite waard is.

Bart Debbaut, juni 2024