Voor zover we weten werd de Vlaamse componist Peter Benoit (1834-1901) niet opgenomen in de Vlaamse canon. En dat is op zijn minst opmerkelijk, om niet te zeggen onbegrijpelijk. Want Benoit ijverde zijn hele leven voor de vervlaamsing van het (muziek)onderwijs, voerde een actieve campagne voor de Vlaamse cultuur, was oprichter van het Nederlands Lyrisch Toneel (dat later de Vlaamse opera werd) en was de eerste directeur van het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium van Antwerpen. En dat in een tijd waarin de Franse cultuur dominant was in België.

Het Antwerp Symphony Orchestra heeft met een CD-box van 5 cd’s een indrukwekkende opname gemaakt van zijn belangrijkste werken. Het woord ‘indrukwekkend’ is niet lukraak gekozen, als je kijkt naar de opname van De Oorlog. Het grootschalige en zelden uitgevoerde De Oorlog, dat Benoit met maar liefst 800 uitvoerders dirigeerde tijdens de première op 16 augustus 1873, is een dramatische uitbeelding van oorlog en conflict. Het omvat een mix van instrumentale en vocale passages die de chaos en emotie van oorlogstaferelen weergeven. Het Antwerp Symphony Orchestra werkte voor dit Magnus Opus van Benoit samen met het Groot Omroepkoor, Laurens Collegium, het Octopus  Kamerkoor, het Meisjeskoor Waelrant en het Waelrant Kinderkoor. Alleen al deze opname maakt deze cd-box een must voor liefhebbers van (monumentaal) koorwerk, omdat het nog maar zelden wordt uitgevoerd, precies omwille van de grote bezetting die het vereist.

In de tijd van Benoit was zijn muziek en zijn inspanningen om de Vlaamse cultuur te bevorderen niet onomstreden. Hij werd vaak bekritiseerd door de Franstalige culturele elite, die zijn nadruk op het Vlaamse aspect als nationalistisch beschouwde. Desondanks werd zijn werk erkend door velen als belangrijk voor de Vlaamse muziekgeschiedenis, en hij werd beschouwd als een invloedrijke figuur die de weg effende voor toekomstige Vlaamse componisten als Lodewijk Mortelmans, Lodewijk De Vocht en August De Boeck. Deze componisten volgden in de voetsporen van Benoit door de Vlaamse muzikale identiteit te versterken en bij te dragen aan de bloeiende traditie van Vlaamse klassieke muziek. Hun werken droegen bij aan het rijke culturele erfgoed van Vlaanderen. Maar ook van hen geen spoor in de Vlaamse canon. Vreemd.

Benoits Lucifer werd in 1866 gezien als een overwinning om de dominant-francofone Belgische muziekcultuur.  Benoit kreeg lyrische kritieke in binnen- en buitenlandse pers. Met Lucifer brachten Benoit en tekstdichter Emanuel Hiel (1834-1899) een oratorium over goed en kwaad gebaseerd op het verhaal van de gevallen engel Lucifer in oudtestamentische teksten. Voor de werk werkt het Antwerp Symphony Orchestra samen met Octopus Symfonisch Koor, het Choeur de chambre de Namur en het Kinderkoor van Opera Ballet Vlaanderen.

Op de CD-box staan ook opnames van Benoits Kerstmis, Hoogmis, Te Deum en Requiem, de vier delen van zijn religieuze tetralogie waarmee hij zijn imago van een van ’s lands meest prominente componisten alle eer aandoet.  Deze uitgave van Fuga Libera en Outhere Music biedt niet alleen een unieke kans om zeldzame werken van Peter Benoit te beluisteren, maar belicht ook zijn belangrijke bijdrage aan de Vlaamse muziekgeschiedenis. De samenwerking tussen het Antwerp Symphony Orchestra en de verschillende koren geeft een imposante uitvoering van deze werken, uiterst belangrijk voor hun historische en culturele betekenis. Hoewel Benoit misschien geen plaats heeft gekregen in de Vlaamse Canon, wordt hij door kenners en liefhebbers ongetwijfeld erkend als van onschatbare waarde voor zijn bijdrage aan de Vlaamse muziekgeschiedenis. Deze opname is daar een prominent bewijs van.

Bart Debbaut, maart 2024