Het album Reminiscentiae van de Estse componist Veljo Tormis opent met de krachtige woorden: “Ik kan zoveel van het heelal zien vanuit mijn dorp als vanaf elke plek op aarde… En dus is mijn dorp even groot als elk land. Want ik ben zo groot als ik kan zien, en niet alleen zo groot als ik ben.”

Deze diepzinnige tekst, geleend van de Portugese dichter Fernando Pessoa, vormt de kern van Tormis’ muzikale universum. Het is een wereld waarin de eenvoud van Estse volksmuziek samenvloeit met tijdloze melodieën en harmonieën, zonder dat er sprake is van een terugverlangen naar een verleden.

Het album begint met “De Torenklok in Mijn Dorp,” een meesterwerk voor koor, sopranen, een voordrachtskunstenaar en een klok, gecomponeerd in 1978. Deze compositie neemt ons mee op een reis door de kosmos van Tormis’ verbeelding. Het is een kunstzinnige samensmelting van muziek en poëzie die ons doet beseffen dat onze waarneming van de wereld onze werkelijkheid bepaalt.

Het Estse Philharmonisch Kamerkoor, met hun heldere intonatie en precieze ritmes, geeft stem aan deze diepgaande woorden.

Het album vervolgt met een verzameling miniaturen die de natuur en het alledaagse leven verbeelden. Titels als “Wolken die over de lucht racen,” “Koude herfstnacht,” en “Winterochtend” beloven meer dan de muziek alleen kan overbrengen. Hier stuiten we soms op uitdagingen, vooral wanneer puur vocale stukken worden getransponeerd naar een strijkorkest. Toch schittert sopraan Maria Valdmaa en tilt ze sommige stukken naar een niveau van adembenemende schoonheid.

Veljo Tormis mag dan niet de geschiedenis van de muziek hebben getransformeerd, maar Reminiscentiae is een weloverwogen keuze voor liefhebbers van Estse muziek en de atmosfeer die het oproept. Het album weeft een uniek muzikaal tapijt van herinneringen dat ons eraan herinnert dat de grootte van ons dorp net zo groot is als onze eigen waarneming van de wereld. Bovendien heeft Tormis’ muziek de onderdrukking van de Estse cultuur tijdens het Sovjettijdperk getrotseerd en is het een levend, elegant en indringend bewijs van de veerkracht van de Estse identiteit.

Bart Debbaut, september 2023