De Russische componist Dmitri Shostakovich (1906-1975) zou ooit hebben gezegd : “Ik ben niet boos op de dood, maar wel op de barbaren die andere mensen de dood injagen”. Het lijken woorden die vandaag (met Rusland dat Oekraïne is binnengevallen en Israël dat genadeloos hard en zonder burgers te ontzien de Gazastrook bombardeert nadat het werd aangevallen door Hamas)  actueler zijn dan ooit. Met dat citaat in gedachten, componeerde Shostakovich in 1969 zijn veertiende symfonie, een opmerkelijk werk dat bestaat uit elf losse delen en wordt uitgevoerd voor zangstemmen en kamerorkest. Het behandelt sombere thema’s zoals de dood, vergankelijkheid en lijden en bevat teksten die gekozen zijn om hun diepgaande psychologische en emotionele karakter.

Voor de compositie, die destijds niet altijd in goede aarde viel bij de Sovjet-autoriteiten, die de voorkeur gaven aan muziek met een positievere en hoopvollere toon, koos de componist ervoor zijn zijn muziek te verbinden met teksten van verschillende dichters, waaronder Federico García Lorca, Guillaume Apollinaire en Rainer Maria Rilke. Shostakovich’s keuze voor deze dichters was zeer doordacht. De teksten behandelen existentiële thema’s die centraal staan in de symfonie. De componist wilde met dit werk een statement maken tegen de onderdrukking in de Sovjet-Unie, en de keuze voor dichters van buiten de Sovjet-Unie, kan worden gezien als een uiting van artistieke vrijhei en een subtiele kritiek op het Sovjet-regime.

Door dit werk ook nog eens op te dragen aan Benjamin Britten, een internationaal gerespecteerde componist die in het Westen leefde en werkte, stuurde Shostakovich een signaal naar de wereld dat kunst en muziek niet beperkt mogen worden door politieke ideologieën.

Op deze CD brengt het Orchestre Philharmonique de Radio France, met sopraan Asmik Grigorian en bariton Matthias Goerne, deze complexe en introspectieve compositie op een meeslepende manier tot leven. De Litouwse Asmik Grigorian en de Duitser Matthias Goerne brengen de diepgang van deze teksten tot uiting met hun krachtige en emotionele vocale interpretaties. Grigorian’s heldere sopraanstem en Goerne’s diepe bariton versterken de emoties die in de teksten zijn vervat. Hun vocale prestaties dragen bij aan de overtuiging van de luisteraar en tillen de uitvoering naar een hoger niveau.

Naast de veertiende symfonie bevat deze CD ook Shostakovich’s Five Fragments opus 42, die een aanvulling vormen op het sombere werk van de symfonie. Hoewel deze fragmenten korter zijn dan de symfonie, bieden ze een welkome afwisseling en laten ze de luisteraar een ander facet van Shostakovich’s compositiestijl ontdekken.

Het luisteren naar deze CD is zeker geen lichte kost. De sombere en experimentele muziek van Shostakovich vereist aandacht en reflectie, maar dankzij de puike uitvoering door Asmik Grigorian, Matthias Goerne en het Orchestre Philharmonique de Radio France, wordt het een boeiend werkstuk. Deze opname biedt een diepgaande inkijk in de complexe relatie van de componist met de tijd en de maatschappij waarin hij leefde.

Bart Debbaut, oktober 2023