De titel van de recent uitgebrachte CD Tourout, Isaac & Weerbeke, Flemish Polyphony in Central Europe, roept het beeld op van Vlaamse polyfonisten die hun stempel drukten op de muzikale landschappen van Centraal-Europa. Echter, een diepere blik op de inhoud van de opname onthult een verhaal dat iets complexer is dan deze eenvoudige voorstelling.

De CD, uitgevoerd door het Capella Mariana, presenteert een verzameling religieuze muziek van Johannes Tourout (ca. 1440-1501), Heinrich Isaac (ca. 1450-1517), Gaspar van Weerbeke (ca. 1445-1516) en anonieme werken die voorkomen in manuscripten van Midden-Europese oorsprong, zoals de Speciálník Codex (een zangboek uit de 15e eeuw, afkomstig uit een klooster in de regio van Praag) en de Wroclaw Codex (behorend tot een familie van Centraal-Europese mensurale codices die afkomstig zijn uit het einde van de 15e eeuw en een rijke muzikale cultuur demonstreren in de regio’s Saksen, Silezië en Bohemen). Deze muziek bereikte Centraal-Europa via verschillende kanalen, waaronder kopiisten en reizigers, en werd daar verspreid en gewaardeerd.

Een intrigerend aspect van deze opname is te vinden in het voorbeeld van de utraquistische missen, een Boheemse religieuze beweging. In die missen ontbrak vaak het Agnus Dei vaak. Op de CD staat de  compositie O Lumen van Gaspar van Weerbeke, die is ontleend aan het Agnus Dei van zijn mis O Venus bant. De utraquisten, hoewel ze het Agnus Dei niet gebruikten, waardeerden de muziek van Weerbeke en pasten deze aan door er een andere tekst op te zetten die wel bruikbaar was in hun liturgie. Dit toont aan hoe muziek van de polyfonisten werd aangepast en hergebruikt om te passen binnen nieuwe liturgische contexten.

Cappella Mariana, opgericht in 2008, staat bekend als een van de weinige Tsjechische ensembles die zich toeleggen op de interpretatie van hoogwaardige vocale polyfonie uit de middeleeuwen en de renaissance, met een bijzondere focus op Italiaanse, Vlaamse en Engelse renaissancecomposities. Het ensemble heeft een warme ontvangst ontvangen van zowel het publiek als critici, waarbij laatstgenoemden de expressieve uitvoering van het ensemble benadrukken, gebaseerd op een nauwgezette aandacht voor de tekst.

Tourout, Isaac & Weerbeke, Flemish Polyphony in Central Europe biedt een fascinerend inzicht in de verspreiding en assimilatie van Vlaamse polyfonie in het hart van Europa, gepresenteerd met vakmanschap en toewijding door Capella Mariana. De muziek van deze polyfonisten reisde niet alleen door de handen van kopiisten en reizigers, maar ook door de gangen van het keizerlijke hof van Wenen, waar Frederik III zijn residentie hield en waar de prachtige klanken van de Vlaamse polyfonie weerklonken. De aanpassing en hergebruik van deze muziek binnen verschillende liturgische contexten getuigen van haar blijvende en veelzijdige invloed, en Capella Mariana weet deze invloedrijkheid met verve te belichamen in hun schitterende uitvoeringen.

Bart Debbaut, april 2024