De CD Bach’s Roots door de Akademie für Alte Musik Berlin met Voces Suaves biedt een boeiende inkijk in de muzikale wereld die de jonge Johann Sebastian Bach omringde en ongetwijfeld vormde. Door composities van voorgangers en tijdgenoten als Johann Samuel Drese, Johann Christoph Bach en Johann Pachelbel samen te brengen, schetst dit album een rijk muzikaal landschap dat als voedingsbodem diende voor Bachs latere genialiteit.

De Akademie für Alte Musik Berlin is wereldwijd geprezen om hun authentieke interpretaties van barokmuziek, en Voces Suaves, een Zwitsers ensemble gespecialiseerd in polyfonie, brengt een verfijnde vocale bijdrage. Samen weten ze de historische authenticiteit te koppelen aan muzikale verfijning, wat de luisterervaring extra gelaagd maakt. Dit is essentieel voor het concept van de CD: het oproepen van een klankwereld die Bach beïnvloedde, zonder dat de muziek gereduceerd wordt tot stoffige museumstukken.

Johann Samuel Drese’s (1644-1716) Gott ist unsere Zuversicht und Stärke opent het album krachtig, waarbij de koorpartijen en de instrumentale begeleiding elkaar perfect aanvullen. Het voelt als een voorbode van de latere geestelijke werken van J.S. Bach zelf, waarin het theologisch fundament altijd centraal stond. Johann Christoph Bach’s (1642-1703) Fürchte dich nicht herinnert de luisteraar er subtiel aan dat niet enkel de teksten, maar ook de muzikale structuren vaak werden hergebruikt en doorgegeven, iets wat Bach later in zijn eigen werk ook zou doen.

Het Altbachisches Archiv, waarnaar in het begeleidende booklet wordt verwezen, vormt een cruciaal deel van het erfgoed dat Bach als Thomaskantor in Leipzig kon bestuderen. Dit archief, een verzameling van werken van zijn voorouders en verwante componisten, bood hem een schat aan muzikale bronnen. Muziek als Die Welt, das ungestüme Meer van Georg Christoph Strattner (1644-1704) en Wer gnädig wird beschützet van Johann Georg Ahle maakte deel uit van deze rijke traditie waarin tekstexpressie en muzikale retoriek centraal stonden.

Pachelbels (1653-1706) instrumentale werken op de CD tonen ook hoe de muzikale vormen en structuren die hij perfectioneerde, later in Bachs eigen klavierwerken verder zouden evolueren. Pachelbel was immers meer dan een passieve invloed; hij was een leraar en mentorfiguur voor Bachs oudere broer, Johann Christoph Bach II,  en zijn muziek maakte daardoor een directe indruk op de jonge Johann Sebastian.

Wat deze CD zo geslaagd maakt, is dat de uitvoerders erin slagen de kracht van deze voorgangers van Bach te laten spreken zonder de muziek louter als voetnoten te behandelen. In plaats van alleen maar in de schaduw van Bachs meesterwerken te staan, wordt hier het unieke karakter van elke componist naar voren gebracht, waarbij de historische context uiteraard steeds meespeelt. Het is daardoor een levendige ontmoeting met componisten die aandacht en bewondering verdienen. Deze stukken hebben Bach ongetwijfeld geholpen om de fundamenten te leggen van zijn latere oeuvre. Door naar deze CD te luisteren, begrijpen we beter hoe Bach gevormd werd door zijn muzikale omgeving en hoeveel hij aan deze voorgangers te danken heeft.

Bart Debbaut, oktober 2024